153. BLAS DE OTERO PLAZA / PLAZA DE BLAS DE OTERO

Auzoa: Egia

 

Blas de Otero plaza Nestor Basterretxea plazaren eta Atotxako dorrearen artean dago, Mandasko Dukearen pasealekuaren ondoan.

 

 

Blas de Otero Bilbon jaio zen 1916ko martxoaren 15ean, familia aberats batean. Gaztetan familiak arazo ekonomiko larriak izan zituen eta zuzenbidea ikasi zuen, filosofia eta letrak ikasi ordez. El pueblo vasco egunkarian poesia batzuk argitaratu zituen gerra aurretik. 

 

 

Blas de Otero jaio zen etxearen ataria Bilboko Hurtado Amezaga kalean.

Argazkia: Wikimedia Commons https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Blas_Otero,_sortetxea_(ataria).jpg

 

 

1945ean, krisialdi depresibo bat gainditzeko terapia bezala poesia idazteari berrekin zion.

Hainbat sari irabazi zituen. 1960ko hamarkadan SESB, Txina eta Kubara bidaiatu zuen, garai hartako lanak Espainian zentsuratu zizkiotelarik. 1979ko ekainaren 29an hil zen Majadahondan.

 

Luis de Castresana, Pío Fernández, Blas de Otero eta Rafael Morales 1951 aldera. Argazkia: Wikimedia Commons

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Luis_Castresana-P%C3%ADo-Blas_de_Otero-Rafael_Morales.jpg

 

Blas de Oteroren obra batzuk hauexek dira: Cántico espiritual (1942), Ángel fieramente humano (1950),Redoble de conciencia (1951), Ancia (1958), Parler clair / En castellano (1959), Que trata de España (1964), Historias fingidas y verdaderas (1970).

Istorioak, alegiazkoak nahiz egiazkoak, Blas de Oteroren euskarazko itzulpena.

Irudia: Eusko Jaurlaritza https://www.euskadi.eus/contenidos/creacion/20160516103653/es_def/

 

 

Blas de Otero plazaren izendapena 2000ko otsailaren 7an onartu zen.

 

 

152. OSASUNITURRI KALEA / CALLE DE LA FUENTE DE LA SALUD

Auzoa: Erdialdea

 

Osasuniturri kalea Amara kalearen hasieran hasten da, Arroka kalearen parean. Gorunzko bidea egiten du, Autonomia kalearen atzetik, irteerarik gabeko biribilgune bateraino iritsi arte.

XIX. mendean, gaur egungo Autonomia kalearen 15 zenbakiaren parean, Pela edo Peseta deituriko muinoaren azpian zegoen Osasunaren iturria. Iturri honetako urek osasuntsu izatearen fama zuten donostiarren artean.

Osasunaren iturria. Argazkia: Wikipedia https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Osasunaren_iturria.jpg

Eugenio Arrutiren Osasun Iturria margolana. Gaur egun San Telmo museoan dago.

Irudia: Wikipedia https://es.wikipedia.org/wiki/Archivo:Fuente_de_la_salud,_Eugenio_Arruti.jpg

 

1905ean udalak iturria ixtea erabaki zuen, bere uren jatorria ezezaguna zelako eta gaixotasunak ekar zitzakelakoan. Handik urte gutxira hasi ziren etxeak eraikitzen bertan. Jatorrizko iturria galdu da baina Easo plazan badaude osasunaren iturriaren omenezko bi iturri.

1910ko hamarkadan eraiki zenean, jabetza pribatuko kalea zen hau, "particular de la salud" bezala deitua. 1924an, erabilera publikoa izatera pasa zen, Osasuniturri edo Calle de la Salud bezala ezagutzen zelarik, baina ez zuen izendapen ofiziala jaso 2014ko urriaren 30a arte.

 

 

151. IZTUETA KALEA / CALLE DE IZTUETA

Auzoa: Gros

 

Iztueta kalea Euskadi plazan hasten da eta Zuhaizti plazan amaitzen da, kale laburrera ere sarrera duelarik.

Iztueta kaleak Ongintza (Beneficencia) izena zuen aurretik, miserikordia etxera zeramalako ziurrenik. Gertu dagoen Miserikordia kalearekin nahasten zenez, 1921an bizilagunek izena aldatzea eskatu zuten. Sustapen Batzordeak Ugartemendia izena ematea proposatu zuen.

 

Iztueta kalea zubibidea egin aurretik. Argazkia: Kutxateka https://www.kutxateka.eus/Detail/objects/183425/s/0

 

Ugartemendia arkitektoaren izena Parte Zaharrari lotuta zegoenez, Juan Ignazio Iztuetaren izena eman zioten kaleari. Joan Ignazio Iztueta Etxeberria idazle, folklorista eta historialaria 1767ko azaroaren 29an jaio zen Zaldibian.

 

Joan Ignazio Iztueta. Irudia: Wikimedia Commons

 https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Iztueta_dantzari_gaztea.jpg

 

 

Hainbat bertso eta poesia mota ezberdin idatzi zituen: satirikoak, maitasunezkoak, erlijiosoak, politikoak... Gipuzkoako Dantza Gogoangarriak liburuan (1824) dantza herrikoien bilduma egin zuen. 1845eko abuztuaren 18an hil zen. Bere Gipuzkoako Probintziaren Historia 1847an argitaratu zuten.

Joan Ignazio Iztueta. Irudia: Wikimedia Commons

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Juan_Ignacio_de_Iztueta.PNG

1936an Juan Matxinbarrenak trenbidearen gainetik pasatzen zen zubibidearen aurreproiektua aurkeztu zuen. Iztuetako zubibidea 1940ko hamarkadan inauguratu zuten Iztueta kaleko bizilagunen protesten artean, eta 2021an eraitsi zuten, trenbide azpitik doan bide berriari esker.

Matxinbarrenaren aurreproiektua. Irudia: Ancora

https://www.facebook.com/ancorasansebastian/posts/pfbid0SdTpQtG3aBGb3SeGt4sp814xBgQ6Ns1JdBiaPkhF8R7SiJ8cLC7eXAm51ebWX16il

Desfile militarra 1942an. Iztuetako zubibidea obretan ikus daiteke.

Argazkia: Kutxateka https://www.kutxateka.eus/Detail/objects/108548/s/48

Iztuetako zubibidea 1945ean. Argazkia: Kutxateka https://www.kutxateka.eus/Detail/objects/441/s/204

Iztueta kalea gaur egun

 

 

Iztueta kalearen izendapena 1921ko apirilaren 13an onartu zen.

150. GIUSEPPE VERDI PLAZA / PLAZA DE GIUSEPPE VERDI

Auzoa: Amara Berri

 

Giuseppe Verdi plaza Humboldt kaleak, Pablo Sarasate kaleak, Barcelona hiribideak eta Loiolako Erribera pasealekuak mugatzen dute.

Giuseppe Verdi Le Roncolen (Italiako Parmako probintzian) jaio zen 1813ko urriaren 10ean. 1833an Milango kontserbatorioan hasi zen ikasten. Lehen arrakasta 1842an lortu zuen Nabucco operarekin. Bertako Va, pensiero korua Italiaren bateratzearen aldekoen ereserki bihurtu zen.

Va, pensiero koruaren hasiera. Argazkia: Wikipedia https://es.wikipedia.org/wiki/Archivo:Va,_pensiero.jpg

 

 

Hainbat opera ezagun idatzi zituen: Rigoletto (1851), Il Trovatore (1853), La Traviata (1853), Aida (1871) eta Otelo (1897) adibidez. 1901ko urtarrilaren 27an hil zen Milanen.

 

Verdiren 1886ko erretratua. Irudia: Wikipedia https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Verdi_by_Giovanni_Boldini.jpg

Giuseppe Verdi plazaren izendapena 2001eko abenduaren 3an onartu zen.

 

 

149. POLLOE PLAZA / PLAZA DE POLLOE

Auzoa: Egia

 

Polloe plaza hilerriaren sarreran dagoen plaza da, Ametzagaña kalearen amaieran.

Plazatik gertu zegoen Polloe oinetxeak ematen dio izena, hilerria bere lurretan egin baitzuten. 1456an Pollon izenarekin aipatzen da Altzako etxeen zerrendan. XIX. mendean desagertu zen baserria, bere lurrak trenbidea egiteko eta ondoren hilerria egiteko desjabetzean.

 

Polloe baserria. Argazkia: Gordegia https://gordegia.eus/argazkia/grdg050-001/

 

Polloe baserria. Argazkia: Gordegia https://gordegia.eus/argazkia/grdg050-002/

 

 

1813an San Martin auzoan hilerri txiki bat egin zuten, ondoren, San Bartolome komentuan beste bat egin zuten hau handitzeko. Polloeko hilerria, Jose Goikoa arkitektoaren obra, 1878ko abuztuaren 12an inauguratu zuten.

 

San Martin auzoa XIX. mendean. Beloka jauregiaren atzean hilerria ikus daiteke.

Argazkia: Kutxateka https://www.kutxateka.eus/Detail/objects/186251/s/0

 

 

Polloeko hilerrian hainbat pertsonaia ezagun daude hilobiratuak. Donostiako udalak bisita gidatuak antolatu ohi ditu eta webgunean bisitatzeko puntuak ageri diren mapa eta ibilbide bat dago. https://www.donostia.eus/ataria/eu/web/polloe/bisitatzeko-puntuak

Polloeko sarrerako arkua

 

Clara Campoamorren hilobia

 

1813ko irailean Zubietan bildutako batzordearen omenezko monumentua

 

Polloeko hilerriaren inaugurazioaren omenezko obeliskoa

 

Polloe plazaren izendapena 1996ko otsailaren 19an onartu zen.