13. LOURDES IRIONDO PLAZA / PLAZA DE LOURDES IRIONDO

Auzoa: Antiguo

Oinezkoentzako sarbidea duen plaza da. Tolosa hiribideak, eta Karmelo Etxegarai, Zarautz eta Antonio Arzak kaleek mugatzen dute kanpotik.

 

 

Lourdes Iriondo 1937an jaio zen Donostian. 7 urte zituelarik familia Urnietara joan zen bizitzera. Gaztetan misiolari izan nahi zuen baina bihotzeko gaixotasun batek denbora luzez etxean geratzera behartu zuen. Orduan bere bizitza musikagintzara bideratu zuen.

 

 

Lehen emanaldia 1964an egin zuen Andoainen Lourdesek, arrakasta handia lortuz. Espainiar gitarrarekin abesten zuen, berak egindako abestiak lagunek moldatu eta euskaratzen zizkiotelarik. Loiolako Herri Irratirako abestiak grabatu zituen eta bertan emititu zituzten. 

 

 

Ez Dok Amairu taldearen sortzaileetako bat izan zen. Talde hau euskal mugimendu kultural abangoardista bat izan zen eta euskal kantagintza berriaren talde aipagarrienetako bat izan zen. Garai hartan hainbat disko argitaratu zituen Lourdesek eta Xabier Leterekin ezkondu zen. 

 

Ez Dok Amairu taldeko hainbat kide Atahualpa Yupanqui eta Paco Ibañezekin.

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ez_Dok_Amairu.jpg

 

Taldea bereizi ondoren haur literatura jorratu eta ikuskizun ezberdinetan parte hartu zuen baina 1978an eman zuen azken emanaldia. Handik aurrera Urnietako parrokian lanean jardun zuen. Haurrentzako liburu eta antzezlan ugari idatzi zituen. 2005ean hil zen, 68 urte zituelarik. 

 

 

1994ko azaroaren 29ko udalbatzarrean Arbizketa plaza bezela izendatu zen plaza hau. Beranduago, plazari izena aldatzea proposatu zuten, 2001ean, Satrustegi dorrearen ondoan dagoen lursail bat Arbizketa parkea bezala izendatu zutelako. 2015eko martxoaren 26ko udalbatzarrean onartu zen Arbizketa plazari Lourdes Iriondo izena jartzea.

https://t.co/v2Fp9vhTne

 

 

12. ALTZA PASEALEKUA / PASEO DE ALTZA

Auzoa: Altza

Herrera eta Casares pasealekuen biribilgunean hasten da eta Altzako San Martzial elizaren parean bukatzen da, bertan Lauaizeta kalea hasten delarik.

Pasealekuak auzoaren izena dauka. Altza lehen aldiz 1141ko agiri batean agertzen da, Gartzia V.a Ramiritz berrezarlea Nafarroako erregearen dokumentu batean. 1390 urtean San Martzial eliza eraiki zuten.

Altza garai ezberdinetan hiribildu independientea izan da, azkenak 1821tik 1823 arte, Fernando VIIaren aginduz amaitua, eta 1879tik 1940 arte, frankismoko ministro.kontseiluak onartuta, izan zirelarik.

Altza pasealekuaren izendapena 1973ko abuztuaren 31ko udalbatzarrean onartu zen.

 

 

11. JUAN KARLOS GERRA KALEA / CALLE DE JUAN KARLOS GERRA

Auzoa: Mirakruz-Bidebieta

Juan Karlos Gerra kalea Pasai San Pedro hiribidean hasten da, Nornahi plazaren ondoan.

 

 

Julio Urkixo pasealekuaren errebueltan bukatzen da.

Juan Carlos Guerra IIa (aita Juan Carlos Guerra mediku arrasatearra zen) Donostian jaio zen 1860ko abenduaren 27an. 1883an zuzenbidean lizentziatu zen Madrilen eta 1884an Arrasaten abokatu bezala lanean hasi zen. Historia, genealogia eta heraldika ikerketak burutu zituen.

 

 

Juan Karlos Gerra. Irudia: Arrasateko udala

https://www.arrasate.eus/eu/udala/udal-sail-eta-zerbitzuak/kultura/biblioteka/biblioteka-erabili/Helduen%20Biblioteka/tokiko-bilduma/juan-carlos-guerraren-funts-dokumentalak

Gazteleraz historia, genealogia eta heraldikari buruzko artikulu eta liburu ugari argitaratu zituen eta euskaraz ere hainbat olerki idatzi zituen. 1887an Historiako Errege Akademiako kide izendatu zuten Euskal-Erria aldizkarian argitaratutako “Euskaldunes ilustres” artikuluengatik.

1891an Maria Felisa Palacios Lopetedirekin ezkondu zen. Lau seme izan zituzten, haietako batek, Juan Carlos Guerra Palacios arkitektoak, Donostiako Aquariuma eraiki zuen 1928an.

Donostiako aquariuma. Argazkia: San Telmo museoa

https://www.santelmomuseoa.eus/index.php?option=com_flexicontent&view=items&cid=3&id=47&Itemid=65&lang=es

1924an euskaltzain urgazle izendatu zuten: bilera batzuetara joateko eta haietan hitz egiteko eskubidea bai, baina botorik ez duen euskaltzaina. 1941an Resurrección Maria Azkueren proposamenez euskaltzain oso izendatu zuten baina urte hartako urriaren 4an hil zen.

Euskaltzaindiaren egoitza

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Euskaltzaindia-gauzuria-1.jpg

1973ko abuztuaren 31ko osoko bilkuran onartu zen kale izen hau eta 2014ko urriaren 30ean, beste kale izen batzuekin batera, izena euskaratzea onartu zen, nahiz eta argazkian ikusten den bezela, plaka guztietan JUAN CARLOS GUERRA kalea jartzen duen.

 

 

10. SAN BLAS KALEA / CALLE DE SAN BLAS

 Auzoa: Gros

 

 

 

Sagueseko auzoan dagoen kale hau Zemoria kalean hasten da eta Groseko Xabier Zubiri institutoaren atzetik jarraitzen du Ulia mendiko labarreraino iritsi arte.

 

 

Irteerarik gabeko kale bat da eta plazatxo moduko bat dauka institutoaren patioaren parean.

 

 

 

XIX. mende bukaeran Groseko auzoa eraikitzen hastean, Ulia mendiaren magalean Zemoriako hiltegia eta Manteoko ospitalea eraiki zituzten, jarduera hauek hirigunetik urruntzeko. Groseko auzoa udal plan urbanistiko zehatzak jarraituz eraiki zen. Sagues, aldiz, ez.

 

https://www.ingeba.org/lurralde/lurranet/lur23/sagues/sagues.html

 

Zemoriako hiltegia.Kutxateka.

 

Manteoko ospitalea

https://www.kutxateka.eus/Detail/objects/321757/s/0

 

 

Lur hauen jabe ziren Sagues anaiek, langileentzako etxebizitza merkeak eskeintzeko asmoz. 1922 eta 1925 artean eraiki zuten auzoa eta San Blas kalea. Kale hau partikularra zen, pribatua. Kalearen garbitasun falta berehala hasi zen nabaritzen.

http://donostiando.blogspot.com/2021/03/las-hurdes-donostiarras-1931.html

 

 

Kalearen baldintza higieniko txarren ondorioz, jabeek udalari San Blas kale partikularra dohainik ematea adostu zuten, Donostiako udalak kalearen higiene eta zaintza gastuak bere gain har zitzan. 1936ko maiatzaren 20eko osoko bilkuran onartu zen.

 

 

 

Sagues anaietako bat Blas Sagues zen, kaleari izena eman ziona. Udal webgunean kalearen izena euskaraz San Blas kalea dela dio, baina bertako euskarazko plakek San Bladi kalea diote.