42. DONIBANE GARAZI KALEA / CALLE DE DONIBANE GARAZI

Auzoa: Antiguo

Donibane Garazi kalea Tolosa hiribidean hasi eta Ondarreta pasealekuan bukatzen da, Plymouth eta Daira de Bojador plazen artean.

 

 

Donibane Garazi Nafarroa Behereko hiriburua da. 1553 biztanle ditu. Garazi eskualdean dago (hortik euskarazko izena) eta Ibañetako mendatearen azpian (hortik Pied-de-Port eta antzeko izenak beste hizkuntzetan).

 

Donibane Garazi. Irudia: Wikipedia. https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:San_Juan_Pie_de_Puerto_05.jpg

 

Hiribildua XII. mendean sortu zuten. Nafarroako konkistan hainbat aldiz Gaztela eta Nafarroaren menpe egon zen. 1530an, Karlos I.a Espainiakoak Nafarroa Beherea utzi zuen. Henrike III.a Nafarroakoa Frantziako errege bihurtu zen, Donibane Frantziako erresumaren parte bilakatuz.

 

Donibane Garaziko zitadela.

Argazkia: Wikipedia https://commons.wikimedia.org/wiki/File:San_Juan_Pie_de_Puerto,_ciudadela.jpg

 

1789ko Frantziako iraultzan Nafarroako foruak abolitu zituzten. 1790an Ipar Euskal Herriko probintziak Bearnoko bizkonderriarekin elkartu zituzten Pirinio Behereak izeneko departamendua sortzeko. Herri askoren izenak ere aldatu zituzten, Donibane Garazi Nive-Franche deituz.

 

Frantziako departamentuen atlasa. Jean-Baptiste Poirson, 1792

Irudia: Wikimedia Commons. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Poirson-01.png?uselang=eu

 

1793an, Konbentzioaren Gerran, Euskal Ehiztariek, Moncey kapitaina buru zutela, Nive-Franche espainiarren setiotik defendatu zuten. 1813an, Napoleondar Gerran, Soultek Donibanetik abiatu zuen Iruñea birkonkistatzeko saiakera. 1814an Espoz Mina jeneralak Donibane setiatu zuen.

 

Bon-Adrien Jeannot de Moncey, 1793an Donibane Garazi defendatu zuten Euskal Ehiztarien kapitaina.

Irudia: Wikimedia Commons. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marechal_Moncey.jpg

 

 

1889an trena iritsi zen arren, Garaziko eskualdea XX. mendean biztanleria galduz joan da. Naziek Frantzia okupatu zutenean, Donibane Garazi Vichyko gobernuak administratutako zatian geratu zen, Wehrmachtek administratuko zonaren mugaren ondoan.

 

Frantzia nazien okupazioaren garaian. Irudia: Wikipedia

https://en.wikipedia.org/wiki/File:France_map_Lambert-93_with_regions_and_departments-occupation.svg

 

 

Gaur egun nekazaritza eta abelzantza dira nagusi oraindik eskualdean. Donibane Garaziko enpresa garrantzitsuena pattarra egin eta saltzen duen Brana fabrika da. Azken hamarkadetan turismoa garrantzia hartzen hasi da.

 

Brana ginebra Ezpeletako piperren ukituarekin. Irudia: Brana. https://www.brana.fr/

 

 

 

Donibane Garazi kalearen izendapena 1992ko irailak 21ean onartu zen.