151. IZTUETA KALEA / CALLE DE IZTUETA

Auzoa: Gros

 

Iztueta kalea Euskadi plazan hasten da eta Zuhaizti plazan amaitzen da, kale laburrera ere sarrera duelarik.

Iztueta kaleak Ongintza (Beneficencia) izena zuen aurretik, miserikordia etxera zeramalako ziurrenik. Gertu dagoen Miserikordia kalearekin nahasten zenez, 1921an bizilagunek izena aldatzea eskatu zuten. Sustapen Batzordeak Ugartemendia izena ematea proposatu zuen.

 

Iztueta kalea zubibidea egin aurretik. Argazkia: Kutxateka https://www.kutxateka.eus/Detail/objects/183425/s/0

 

Ugartemendia arkitektoaren izena Parte Zaharrari lotuta zegoenez, Juan Ignazio Iztuetaren izena eman zioten kaleari. Joan Ignazio Iztueta Etxeberria idazle, folklorista eta historialaria 1767ko azaroaren 29an jaio zen Zaldibian.

 

Joan Ignazio Iztueta. Irudia: Wikimedia Commons

 https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Iztueta_dantzari_gaztea.jpg

 

 

Hainbat bertso eta poesia mota ezberdin idatzi zituen: satirikoak, maitasunezkoak, erlijiosoak, politikoak... Gipuzkoako Dantza Gogoangarriak liburuan (1824) dantza herrikoien bilduma egin zuen. 1845eko abuztuaren 18an hil zen. Bere Gipuzkoako Probintziaren Historia 1847an argitaratu zuten.

Joan Ignazio Iztueta. Irudia: Wikimedia Commons

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Juan_Ignacio_de_Iztueta.PNG

1936an Juan Matxinbarrenak trenbidearen gainetik pasatzen zen zubibidearen aurreproiektua aurkeztu zuen. Iztuetako zubibidea 1940ko hamarkadan inauguratu zuten Iztueta kaleko bizilagunen protesten artean, eta 2021an eraitsi zuten, trenbide azpitik doan bide berriari esker.

Matxinbarrenaren aurreproiektua. Irudia: Ancora

https://www.facebook.com/ancorasansebastian/posts/pfbid0SdTpQtG3aBGb3SeGt4sp814xBgQ6Ns1JdBiaPkhF8R7SiJ8cLC7eXAm51ebWX16il

Desfile militarra 1942an. Iztuetako zubibidea obretan ikus daiteke.

Argazkia: Kutxateka https://www.kutxateka.eus/Detail/objects/108548/s/48

Iztuetako zubibidea 1945ean. Argazkia: Kutxateka https://www.kutxateka.eus/Detail/objects/441/s/204

Iztueta kalea gaur egun

 

 

Iztueta kalearen izendapena 1921ko apirilaren 13an onartu zen.

150. GIUSEPPE VERDI PLAZA / PLAZA DE GIUSEPPE VERDI

Auzoa: Amara Berri

 

Giuseppe Verdi plaza Humboldt kaleak, Pablo Sarasate kaleak, Barcelona hiribideak eta Loiolako Erribera pasealekuak mugatzen dute.

Giuseppe Verdi Le Roncolen (Italiako Parmako probintzian) jaio zen 1813ko urriaren 10ean. 1833an Milango kontserbatorioan hasi zen ikasten. Lehen arrakasta 1842an lortu zuen Nabucco operarekin. Bertako Va, pensiero korua Italiaren bateratzearen aldekoen ereserki bihurtu zen.

Va, pensiero koruaren hasiera. Argazkia: Wikipedia https://es.wikipedia.org/wiki/Archivo:Va,_pensiero.jpg

 

 

Hainbat opera ezagun idatzi zituen: Rigoletto (1851), Il Trovatore (1853), La Traviata (1853), Aida (1871) eta Otelo (1897) adibidez. 1901ko urtarrilaren 27an hil zen Milanen.

 

Verdiren 1886ko erretratua. Irudia: Wikipedia https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Verdi_by_Giovanni_Boldini.jpg

Giuseppe Verdi plazaren izendapena 2001eko abenduaren 3an onartu zen.

 

 

149. POLLOE PLAZA / PLAZA DE POLLOE

Auzoa: Egia

 

Polloe plaza hilerriaren sarreran dagoen plaza da, Ametzagaña kalearen amaieran.

Plazatik gertu zegoen Polloe oinetxeak ematen dio izena, hilerria bere lurretan egin baitzuten. 1456an Pollon izenarekin aipatzen da Altzako etxeen zerrendan. XIX. mendean desagertu zen baserria, bere lurrak trenbidea egiteko eta ondoren hilerria egiteko desjabetzean.

 

Polloe baserria. Argazkia: Gordegia https://gordegia.eus/argazkia/grdg050-001/

 

Polloe baserria. Argazkia: Gordegia https://gordegia.eus/argazkia/grdg050-002/

 

 

1813an San Martin auzoan hilerri txiki bat egin zuten, ondoren, San Bartolome komentuan beste bat egin zuten hau handitzeko. Polloeko hilerria, Jose Goikoa arkitektoaren obra, 1878ko abuztuaren 12an inauguratu zuten.

 

San Martin auzoa XIX. mendean. Beloka jauregiaren atzean hilerria ikus daiteke.

Argazkia: Kutxateka https://www.kutxateka.eus/Detail/objects/186251/s/0

 

 

Polloeko hilerrian hainbat pertsonaia ezagun daude hilobiratuak. Donostiako udalak bisita gidatuak antolatu ohi ditu eta webgunean bisitatzeko puntuak ageri diren mapa eta ibilbide bat dago. https://www.donostia.eus/ataria/eu/web/polloe/bisitatzeko-puntuak

Polloeko sarrerako arkua

 

Clara Campoamorren hilobia

 

1813ko irailean Zubietan bildutako batzordearen omenezko monumentua

 

Polloeko hilerriaren inaugurazioaren omenezko obeliskoa

 

Polloe plazaren izendapena 1996ko otsailaren 19an onartu zen.

 

 

148. ORIAMENDI PASEALEKUA / PASEO DE ORIAMENDI

Auzoak: Aiete, Miramon-Zorroaga, Añorga

 

Oriamendi pasealekua Errondogaina kalea eta Aiete pasealekuaren arteko biribilgunean hasten da eta Hernaniko mugan amaitzen da, Hernaniko Galarreta auzoan.

 

 

Oriamendi pasealekua bide garrantzitsua izan da aspalditik, Hernanirako bidean Goiko Galtzadari jarraipena ematen zion eta. Pasealekuaren izena inguruko Oriamendi muinoak ematen dio, 188 metroko garaiera duena.

Oriamendi Galarretatik ikusia. Argazkia: Wikipedia https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Oriamendi_0001_01.JPG

 

 

Oriamendi oso ezaguna da Lehen Karlistaldian Oriamendiko gudua izan zelako bertan, 1837an. Liberalen aldeko Britainiar Legio Laguntzaileak muinoa hartu zuen martxoaren 15ean, baina hurrengo egunean, karlistek berreskuratu zuten, Britainiar legioko kide ugari hil eta zaurituz.

Oriamendiko gudua. Irudia: Wikimedia Commons

https://en.wikipedia.org/wiki/File:Carlists_succesfully_attacking_General_Evans%27_position_on_March_16,_1837.jpg

Oriamendi magalean dagoen Bentaundi baserria, oraindik gudu hartako gezileihoak dituelarik.

 

Karlisten ereserkia Oriamendiko Martxa da. Kondairak dio Oriamendiko guduaren ondoren liberalen kanpamenduan partitura bat aurkitu zutela, eta karlistek beren hitza jarri ziotela musika horri. Gerra zibilean erreketeen ereserkia zen eta Francok "abesti nazional" izendatu zuen 1937an.

Oriamendiko Martxaren partituraren azala. Argazkia: Wikipedia

https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:Oriamendiko_So%C3%B1uba.jpg

Oriamendiko Martxaren partitura. Argazkia: Wikimedia Commons

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Oriamendiko_So%C3%B1uba_2.jpg

Oriamendi pasealekuaren izendapena 1976ko apirilaren 28an onartu zen.